İletişim; Bir bireyin düşüncelerini karşısındaki birey ya da bireylerde aynen ya da ona çok yakın bir biçimde oluşturmasıdır.
İletişim Bozuklukları;
Dil,
Konuşma,
İşitme
Dil
İletişim için kullanılan, evren hakkındaki düşünceleri simgeleyen bir dizgedir. nedensiz semboller topluluğudur. konuşma ve dil birbirlerinden farklı kavramlardır. Dil, düşüncenin sözel ya da sözel olmayan bir şekilde ifade edilmesidir.
Dilin incelendiği alanlar
Konuşma
Fiziksel, psikolojik ve nöro-fizyolojik bir süreçtir. Düşüncelerin sesli sembollere dönüştürülmesidir. Dil / Konuşma Bozukluğu Sorunu
Konuşmanın benimsenen sınırın dışına çıkarak yadırganacak düzeyde farklılık ya da
sapma göstermesidir.
Dil ve konuşmada bozukluk, çocukta dilin ‘normal’ sınırlar içinde gelişmemesidir.
Dil ve konuşma
gecikmesi ise çocuğun dil becerilerini geliştirmesi ancak yaşıtlarına oranla daha yavaş ilerlemesidir. Konuşma Bozukluğu
Artikülasyon ve fonolojik sorunlar
Akıcılık sorunları
Ses sorunları
Şive farklılıkları
Artikülasyon (Sesletim) Ve Fonolojik (Sesbilgisi) Bozukluklar
Fonolojik (sesbilgisi) : dilin ses sistemidir ve bu seslerin sözcükleri oluşturacak biçimde
kurallı ve ardışık şekilde dizilmesidir.
Ses Bozuklukları
Sesin perde, şiddet ve kalitesinin bireyin yaş,cinsiyet ve kültürel geçmişine uygun
olmaması şeklinde tanımlanabilir.
Akıcılık Bozuklukları
Konuşmanın ritim ve hızında görülen problemlerdir.
Kekemelik, ses/hece ya da sözcük tekrarı, araya ses/hece ya da sözcük
ekleme, duraklama ya da patlama şeklinde görülebilir.
Konuşma Ve Dil Sorunlarının Sebepleri
- Gelişimsel dil bozuklukları
- İşitme kaybı
- Mental retardasyon (zihinsel özürlülük)
- Otizm veya yaygın gelişimsel bozukluk
- Öğrenme bozukluğu
- Uygun modelin olmayışı
- Prematüriteye bağlı gelişimsel gecikme
- Nörolojik yetersizlikler
- Yapısal anomaliler
- Konuşmanın çözümlenmesiyle ilgili bozukluklar
Çocuğun konuşmasıyla ilgili endişe duyabilecek durumlar
1 yaşında halen ismine bakmıyorsa, ‘hayır’ sözcüğünü anlamıyorsa,
14-16 aylar arasında halen hiç kelimesi yoksa,
3 yaşından itibaren ‘ne, nerede, kim’ gibi basit soruları yanıtlayamıyorsa,
3 yaşından itibaren aile dışından birileri onun konuşmasını anlamakta güçlük çekiyorsa,
konuşmaya eşlik eden nefes, ses veya yüze dair alışılmadık davranışlar varsa,
5 yaşından itibaren konuşmada belirgin tekrar ya da duraklamaları varsa,
seste soğuk algınlığına bağlı olmayan kronik boğukluk ya da kısıklık varsa,
5 yaşından itibaren basit bir öyküyü olay sırasına göre anlatamıyorsa,
7 yaşından itibaren daha karışık bir öyküyü anlatamıyorsa,
sözcük gelişimi sınırlıysa,
Okul performansı kötüyse,
Sözel ve sözel olmayan beceriler arasında belirgin bir fark varsa, çocukta herhangi bir dil ya da konuşma bozukluğu olduğundan şüphe edebiliriz.
Dil ve Konuşma Terapisi
Dil ve konuşma terapisi, dil ve/veya konuşma bozukluğu olan birçok çocuk için uygulanan tedavi yöntemidir.
Konuşma bozukluğu seslerin doğru üretilememesi ile ilgili bir problem iken dil bozukluğu anlamadaki güçlük ya da düşüncelerini bildirmek için kelimeleri bir araya koyamamaktır.
Konuşma terapisti çeşitli dil ve konuşma bozukluğu olan her yaştaki kişiye yardım eder.
Konuşma terapistinin düzeltebileceği sorunlara birkaç örnek:
Artikülasyon bozukluğu : eğer sesleri doğru çıkarmada ya da kelimeleri doğru söylemede sorun yaşanıyorsa, bu artikülasyon problemidir. örneğin çocuğunuz ‘araba’ yerine ‘ayaba’ ya da ‘ekmek’ yerine ‘epmek’ diyorsa artikülasyon sorunu vardır.
Akıcılık sorunları ( kekemelik) : eğer çocuğunuz sesleri tekrar ediyorsa; kelimeyi tamamlamayı güçlükle yapıyorsa; akıcılık sorunu/ kekemelik olabilir. örneğin; ‘sosis’ kelimesini söylerken ‘so-so-so-sosis’ ya da ‘sssssssosis’ diyebilir. kekeleyen çocukların akıcılık sorunları vardır.
ses bozukluğu : çocuğunuz cümlesine başlarken sesi gür ve net olabilir fakat cümlesi bitinceye kadar sesi azalabilir, kısılabilir ve sesi sanki ağzında geveliyormuş gibi çıkabilir. bazen de çocukların sesi sanki soğuk algınlığı almış gibi ya da burunlarından konuşuyormuş gibi çıkabilir. bunlar da ses bozukluğunun birkaç örnek olabilir.Örneğin; “radyo” yerine “adyo” “şekerlik” yerine “ekerlik” der. burada c,s,ş,r,z gibi bazi sesler atlanarak ses bozukluguna yol açmaktadir. bu bozukluk seslerin yerine başka seslerin eklenmesiyle de ortaya çikmaktadir.
Örnegin; “motor” yerine “botoğ” “marangoz” yerine “bağangoz” demektedir. bazı konuşmalarda boğazdan çıkan ıslık, hırıltı, boğaz temizleme sesi ya da üfürüm sesi birbirine karışabilir. bu da konuşmanın ve söylenilenlerin anlaşılmasını zorlaştıran bir faktördür.
Yarık dudak ya da yarık damak, ağızdaki diş sıralanışının olağandışı olması ve alışkanlıklar ses bozukluklarının gelişmesini sağlamaktadır.
Dil Bozukluğu
Çocuğunuz karşısındaki kişinin söylediklerini anlamada sorunu olabilir ya da düşüncelerini ifade etmek için kelimeleri biraraya getirmede sorunu olabilir. böyle bir durum varsa çocuğunuzun dil bozukluğu olabilir.
Konuşma Bozukluğu
Dilin etkin kullanımıyla doğrudan ilgilidir. bir çocuk söylemek istediğini söyleyebiliyor, niyetini karşı tarafa hissettirebiliyorsa başarılı sayılabilir. konuşmayla ilgili birçok iletişim problemi bulunmaktadır.
bunlar eklemleme bozukluğu, yarık damak konuşması, konuşma gecikmesi , kekemelik, pelteklik ve işitme engellilerde görülen konuşmadır. bu tür konuşmalar dikkat çekici ve alışılmamış bir şekildedir. iletişim şekli karışık ve bozuktur.
Konuşmada zorlukla karşılaşan çocuk, kendisi için daha kolay olan, ancak başkaları tarafından anlaşılması daha zor olabilen bir konuşma tarzı geliştirir.
Yumuşak damağın, yutağın arka duvarı ile tam olarak temas edememesi ile konuşma sırasında ağızdan çıkması gereken hava buruna kaçak yapar, kelimeler düzgün olarak telaffuz edilemez.
Özellikle “p”, “b”, “t”, “d”, “s”, “ş”, “ç”, ve “f” sesleri düzgün olarak çıkarılamaz. konuşma burundan konuşuluyormuş gibi hissedilir.
Konuşma Bozukluğu
Hecelerin tekrarı
Bazı harflerin çıkarılmasında zorlanma
Bazen hiç ses çıkaramama
Konuşma anında mimik ve beden dilinde yaşanan sorunlar
Hecenin ya da kelimenin başındaki ” h, d, b, s, r ” sessiz harflerinin sesli harften daha zor çıkarılması cümlenin ilk kelimesinde daha çok görülür.
Uzun cümlelerde kısa cümlelere göre daha sık görülür.
Sessiz harften sesli harfe geçişlerde daha çok görülür.
Ayrıca, güvensizlik ve duraksama görülmektedir.
Çevresindekileri; kendisiyle hep alay eden, konuşma güçlüğünden dolayı dışlayan, küçük gören, hor gören insanlar olarak algılamasını önlemek.
Belirtileri Ortadan Kaldırma Uygulamaları
- Gerilimden kurtarmak için dikkatleri farklı yönlere çekmek,
- Özgüvenini sağlamasına yardımcı olmak, • konuşma sırasında soluklarını iyi kullanamadıklarından okuma ve anlatma egzersizleri yapmak,
- Nefesi doğru kullanmasını sağlamak.
şarkı söylerken, kendi kendine konuşurken, çalışma sırasında konuştuğunda, spor etkinliği sırasında, karanlıkta konuştuğu zaman rahattırlar.
- Tiyatro çalışmaları,
- Gruplar halinde futbol maçları,
- Geziler,
- Toplum içinde şarkı söyleme,
- Konuşma yapma,
- Yüksek sesle düzgün okuma alışkanlığı kazandırma,vs gibi. çeşitli etkinliklere katılması yararlıdır.
Konuşma Bozukluğu Ders Konuları
- Ses aletlerimiz ve kullanımı
- Solunum özellikleri / ses ve nefes teknikleri
- Telaffuz (boğumlanma – ünlü / ünsüzler) anlaşılır ses çıkarma ( bozuk çıkarılan seslerlerin tespiti ve çalışılması)
- Hece, karmaşık kelime ve özel tablolarla çalışma
- Tekerlemelerle alıştırmalar ve yüksek sesle okuma çalışmaları
- Islık çalma, üfleme çalışması: ( mum söndürme, kâğıt üfleme, pervane döndürme)
- Sakız çiğneme ve yalama çalışması, (bal, reçel) (ağız, dudak, dil v.b kasları çalıştırma)
- Görsel materyallerle (slayt) çalışma
- Duygusal ve mimikle anlatım ( skeç ve şarkı söyleme çalışmaları)
- Dinleme ve önemi
- Cesaret ve güveni, arttırma, beden dili ve duruş
- Etkili iletişim teknikleri
GEVŞEKLİK VE TUTUKLULUK
GEVŞEKLİK
Gevşeklik, ses organlarının genel tembelliğidir ve en çok karşılaşılan durumdur. Bu genel bir konuşma sönüklüğüne yol açar.
Bunu gidermek için dişleriniz arasına bir kalem sıkıştırın ve aşağıdaki cümleleri hızla okuyun.
Bir berber bir berbere bre berber beri gel diye bar bar bağırmış. Biz de bize biz derler, sizde bize ne derler?
Pireli peyniri perhizli pireler teperlerse pireli peynirler de pır pır pervaz ederler.
Ocak kıvılcımlandırıcılardan mısın, kapı gıcırdatıcılardan mısın? Ne ocak kıvılcımlandıncılardanım, ne kapı gıcırdatıcılardanım.
Çatalca da topal çoban çatal yapıp çatal satar, nesi için Çatalca da topal çoban çatal yapıp çatal satar? Kârı için Çatalca da topal çoban çatal yapıp çatal satar.
Şu karşıdaki kara kuru kavak, karardın mı, ey kara kuru kavak sarardın mı ey kara kuru kavak!
Sen seni bil, sen seni, bil sen seni, bil sen seni, sen seni bilmezsen patlatırlar enseni.
Bu tekerlemeler konuşmanızın daha anlaşılır olması için yardımcı olur. Ayrıca sesleri doğru çıkartma konusunda iyi çalışmalardır.
TUTUKLUK
Bir hece üzerinde takılıp kalma, heceyi veya kelimeyi tekrarlama durumudur. Bu sorun en çok düşünce akışındaki duraklamadan kaynaklanır.
Normal şartlar altında aşırı stres de tutukluğa yol açabilir. Tutukluğu gidermek için herhangi bir metni önce yavaşça ve sonra hızlanarak okuyun.
Tutukluk Örneği: Bu, bu bizim— şerefimiz— olacak —diye — uzun uzun—– bize bize anlattı.
Tutukluğun ileri aşamasında, söz söylerken birden bire duraklama, çoğunlukla buna katılan yüz buruşturması ve gerilme hareketiyle hecelerin tekrarlanması.
Böyle konuşanlar soluk aldıkları veya pek geç soluk verdikleri sırada konuşurlar.
Bu genellikle çocukluk döneminde oluşan bir konuşma bozukluğudur. Erken yaşta konuşmaya başlayan çocukların konuşma başarılarına çevrenin gösterdiği aşırı ilgi çocuğun duygularını zararlı yönde etkiler.
Bu durum yaşanan aşırı baskı, şiddet veya aşırı utançlığın etkisiyle de gelişebilir.
Bu beyin konuşma merkezinde mesaj akışında oluşan karışıklığın bir sonucudur ve çoğunlukla psikolojik bir sorundur.
Yok edilmesi için yapılabilecek çalışmalar.
1.Okumayı yeni öğrenir gibi düşük hızda ( 60 saniyede 120 kelime ) fakat yüksek sesle bol bol okumak
2.Belli cümleleri ezberleyerek tekrar tekrar seslendirmek.
3.Bu metinde yer alan tekerlemelerin ısrarla okunması
örnek: Bi bi bi biraz so so sonra bura dada ooo olacak